[Dịch] Anh Hùng Chí

Mắt thấy Liễu Ngang Thiên tiễn Hà đại nhân ra cửa, Dương Túc Quan kéo Ngũ Định Viễn lại nhỏ giọng nói chuyện, giống như đang thương lượng đại sự gì đó. Tần Trọng Hải thấy không còn việc nên đứng dậy định cáo từ, chợt một gã gia đinh vội chạy tới nói:

- Tần tướng quân, Liễu đại nhân mời ngài đến thư phòng nói chuyện.

Tần Trọng Hải ồ một tiếng, cười nói với Lư Vân:

- Xem ra Liễu đại nhân muốn gặp hai ta, chúng ta cùng đi.

Liền kéo Lư Vân cùng theo.

Gia đinh kia vội xua tay:

- Lão gia căn dặn chỉ mời riêng đại nhân.

Lư Vân ngẩn ra, đang định lên tiếng thì Tần Trọng Hải đã trợn hai mắt, lạnh lùng nói với gã gia đinh đối diện:

- Nếu là như thế, ngươi trở về chuyển cáo với Hầu gia, nói là Tần Trọng Hải này còn việc cấp bách, không thể tới hầu.

Dứt lời xoay người muốn đi. Gia đinh nọ sợ Tần Trọng Hải nói đi là đi, đến lúc bị trách cứ thì chịu không nổi trách nhiệm. Hắn vội đưa tay ngăn cản, bồi cười nói:

- Tướng quân không nên tức giận. Xem ngài cao hứng như vậy, ngài muốn dẫn vị huynh đài này đi vào cũng được! Chỉ là trước mặt lão gia thì nói hộ vài câu cho, đừng để tiểu nhân mang tội không hết trách nhiệm.

Tần Trọng Hải lấy ra một thỏi bạc nhỏ nhét vào trong tay gia đinh nọ, cười nói:

- Con mẹ nó, cần nhiều lời như vậy làm gì.

Liền kéo tay Lư Vân đi vào trong phòng.

Hai người vừa vào nội đường, liền thấy một mỹ phụ đứng ở trong này vớí vẻ mặt sầu thảm, bộ dáng như đang trầm tư. Tần Trọng Hải thấy phụ nhân nọ thì sắc mặt khẽ biến đổi đồng thời dừng chân. Lư Vân đoán rằng phụ nhân này tất là thân quyến Liễu gia. Nếu không phải con cháu cũng là vãn bối của của Liễu Ngang Thiên. Đêm khuya thế này chạm mặt thì không hay, liền cũng dừng bước.

Nữ nhân nọ nghe tiếng bước chân thì chậm rãi quay đầu, vừa thấy Tần Trọng Hải thì thân thể mềm mại nhất thời run lên.

Tần Trọng Hải khom lưng chắp tay, trầm giọng nói:

- Tần Trọng Hải xin ra mắt Thất phu nhân. Chỉ vì Hầu gia triệu kiến đêm khuya nên đã mạo muội đi vào trong này, có đắc tội thì xin bỏ quá cho.

Mỹ phụ kia nhẹ nhàng tiến về trước vài bước. Lư Vân thấy nàng mắt ngọc mày ngài, làn da trắng như tuyết. Dù tuế nguyệt đã in chút ấn trên người nhưng càng thêm phong tình vạn chủng, là một tuyệt đại giai nhân.

Mỹ phụ đang định lên tiếng thì Liễu Ngang Thiên đã ra khỏi thư phòng, nói:

- Trọng Hải còn không mau tiến vào, ở đây làm gì?

Phụ nhân kia thấy Liễu Ngang Thiên thì quay đầu đi, cúi người ngắm hoa cỏ.

Liễu Ngang Thiên thấy Lư Vân ở một bên thì nhướng mày. Tần Trọng Hải nhìn mặt mà đoán tâm tư, cười nói:

- Mạt tướng biết Hầu gia cầu hiền tài như khát nước, muốn chiêu mộ danh sĩ trong thiên hạ nên đã mạo muội mang Lư huynh đệ cùng đến. Ta chỉ là một lòng tiến cử nhân tài, tuyệt không có ý khác. Hầu gia là bậc đại tài kiêm văn kiêm võ, đại nhân ắt có đại lượng (1). Ắt hẳn lỗi nhỏ này của ta, Hầu gia sẽ không để ở trong lòng.

Hắn nói lời này, nhất thời làm cho Liễu Ngang Thiên khó có thể phát tác. Quả nhiên lão chỉ hừ một tiếng, vươn tay chỉ vào trán Tần Trọng Hải nói:

- Trọng Hải a Trọng Hải! Ngươi chính là hạng to gan trời không sợ đất không sợ, cả trăm đại thần trong triều, thực chỉ có lão phu là dung hạ nổi ngươi!

Tần Trọng Hải cười ha hả rồi lộ vẻ lơ đãng. Lư Vân xem cử chỉ của hai người thân thiết thì đoán rằng giữa họ có giao tình không nhỏ. Liễu Ngang Thiên không nói thêm gì mà đi vào thư phòng.

Tần Trọng Hải thấy bộ dạng của Lư Vân bồn chồn không yên, liền cười nói:

- Lư huynh đệ đừng ngẩn người ở đây nữa, mau mau cùng vào.

Y thấy Lư Vân đang nghĩ miên man liền kéo vào trong.

Vào thư phòng, Liễu Ngang Thiên ra hiệu bảo hai người ngồi xuống. Lư Vân đang chần chờ thì lão trầm giọng nói:

- Đã nghi ngờ thì không dùng người, đã dùng người thì không nghi nhờ. Tính tình lão phu xưa nay như vậy. Trọng Hải nhiều lần tiến cử ngươi, ta sẽ xem ngươi là người một nhà! Ta muốn ngươi ngồi thì cứ thoải mái mà ngồi, không nên bày vẻ khách sáo!

Lư Vân ngẩn ra, đa tạ rồi ngồi xuống.

Tần Trọng Hải nghe Liễu Ngang Thiên nói thế thì rất vui, cười nói:

- Đa tạ Hầu gia bán cho ta thể diện lần này, ngày sau Trọng Hải nhất định báo đáp.

Liễu Ngang Thiên cười hắc hắc, nói:

- Bằng vào tiểu quỷ ngươi cũng muốn mua bán thể diện cùng ta sao! Xem lại trước kia người cần dùng người nào, lão phu đã khi nào can thiệp qua?

Lão khoát khoát tay như bỏ qua sự tình Lư Vân.

Tần Trọng Hải theo Liễu Ngang Thiên đã lâu, biết lão không hề so đo thì cảm thấy rất vui.

Lư Vân vốn sợ Liễu Ngang Thiên không chiêu nạp bản thân, mắt thấy Tần Trọng Hải nhiều phen tiến cử thì không khỏi cảm kích.

Qua một lát, Liễu Ngang Thiên nhấp một ngụm trà rồi nói:

- Tối nay ta tìm ngươi đến đây, chính là có một đại sự.

Tần Trọng Hải ồ một tiếng, nói:

- Là chuyện Hà đại nhân đi sứ nghị hòa sao?

Liễu Ngang Thiên lắc đầu nói:

- Đó là công vụ triều đình, chúng ta chỉ là vâng mệnh hộ vệ, không tính là đại sự gì. Đại sự của ta tất nhiên liên quan đến thiên hạ số mệnh ngày sau. Sự tình trọng đại, phải tuyệt đối cẩn thận mới được.

Tần Trọng Hải nghe lão nói nghiêm trọng như vậy thì ngẩn ra. Lư Vân cũng thầm lưu tâm.

Liễu Ngang Thiên nói:

- Mấy tháng trước, lão phu đang tọa giá hồi phủ thì bỗng thấy số đông nhân mã vây quanh Ngõ Vương phủ, thấy đám Cẩm Y Vệ An Đạo Kinh đang đuổi bắt khâm phạm nên không muốn can thiệp. Chẳng biết tại sao, khâm phạm nọ lại vọt tới chỗ ta, Dương hiền điệt phụng mệnh hộ vệ, sợ người nọ quấy rầy lão phu nên liền bắt giữ kẻ đó.

Tần Trọng Hải gật đầu nói:

- Ta có nghe nói qua việc này, đào phạm kia chính là Ngũ Định Viễn Ngũ chế sứ!

Liễu Ngang Thiên nói:

- Trọng Hải nói không sai, đào phạm chính là Ngũ Định Viễn. Do Túc Quan hiền điệt giữ Ngũ Định Viễn lại nên các bên nổi lên tranh chấp. Sau này cao tăng Thiếu Lâm tự tới hỗ trợ thì mới dừng can qua.

Lư Vân nghe hai người nhắc lại tình huống nọ, hồi tưởng những mạo hiểm khi đó thì không rét mà run.

Liễu Ngang Thiên ngừng lại một chút, lại nói:

- Đến khi đám người Cẩm Y Vệ thối lui, Túc Quan hiền điệt trình lên cho ta một thứ, nói là Ngũ Định Viễn muốn chuyển cho ta. Ta tiếp nhận thì thấy là một tấm da dê, phía trên viết chi chít những hàng văn tự ngoại quốc. Ta vừa thấy thì liền giật mình, biết rằng qua bao nhiêu cơ khổ, cuối cùng vật này cũng được người tìm lại. Đám người Giang Sung hoành hành không ai ngăn trở, cuối cùng sẽ có một khắc diệt vong!

Âm thanh Liễu Ngang Thiên run nhè nhẹ, có thể thấy được khi đó lão kích động đến thế nào. Tần Trọng Hải theo Liễu Ngang Thiên đã lâu, rất ít khi thấy lão như vậy thì rõ ràng chuyện này không nhỏ. Hai hàng chân mày của y nhíu chặt hỏi:

- Lời này của Hầu gia có phóng đại chăng, chỉ là một tấm da dê mà thôi, làm sao có thể trừ được đám người Giang Sung? Điều này thật khiến người ta không thể tin nổi.

Liễu Ngang Thiên cười hắc hắc, nói:

- Chuyện cổ quái trong triều đình còn ít sao? Nếu tấm da dê này bình thường, Giang Sung cần gì phái người ngàn dặm xa xôi thu về, lại một đường truy đuổi Định Viễn từ Tây Lương tới kinh sư?

Tần Trọng Hải gật đầu nói:

- Thuộc hạ đang muốn thỉnh giáo việc này.

Liễu Ngang Thiên đột nhiên thở dài, lắc đầu nói:

- Ai... Nói thì rất dài dòng... Muốn nói lai lịch tấm da dê này thì phải từ bốn mươi năm trước.

Tần Trọng Hải sửng sốt:

- Bốn mươi năm trước?

Liễu Ngang Thiên không tiếp lời. Ánh nến thấp thoáng chiếu vào khuôn mặt già nua. Chỉ thấy lão cúi đầu, hình như có đoạn hồi ức gì kể mãi không tận.

Qua một lúc lâu, Liễu Ngang Thiên run run mà nói:

- Bốn mươi năm trước. Khi đó ta chỉ mới hai mươi, chính là anh hùng thiếu niên còn trẻ hơn các ngươi vài tuổi, có điều lão phu được Tiên đế sủng ái, sớm đã là Xa kỵ tướng quân triều đình, lại là Đô chỉ huy sứ quan ải, trấn giữ Bắc cương.

Liễu Ngang Thiên nói tới đây thì trên mặt lộ nụ cười. Như nhớ đang lại đường làm quan rộng mở năm đó. Tần Trọng Hải thấy thì biết lão đang hồi tưởng lại sự tích phong lưu thời thiếu niên. Y chỉ mỉm cười không quấy rầy, mặc cho lão xuất thần đến ngẩn ngơ.

Liễu Ngang Thiên lại nói:

- Nói đến chuyện cũ năm xưa, cục diện lúc ấy rất khác so với hiện nay. Khi đó Bắc cương thái bình, không chinh chiến như những năm gần đây. Sự lo lắng của triều đình lại nằm ở vùng Tây Vực.

Tần Trọng Hải ồ một tiếng. Mấy năm nay hắn phòng thủ tại Bắc cương, đánh đến máu chảy thành sông, thây chất thành núi. Không ngờ khi trước triều đình cùng bộ tộc Ngoã Lạt lại tường an vô sự, thật ra ngoài ý liệu.

Liễu Ngang Thiên nói tiếp:

- Trong đó làm cho triều đình phiền não nhất chính là một Khả hãn kiêu hùng mới xuất thế, gọi là Dã Tiên. Người này dã tâm bừng bừng, nhiều lần cho thủ hạ xâm phạm biên cương tàn sát vô số quân dân, khiến cho toàn bộ trong vòng trăm dặm Tây Cương không có người ở. Triều đình bị người này quấy rầy nhiều năm nên rất ưu phiền. Trước sau phái người tới trấn an nhưng sứ thần đều bị cắt hai lỗ tai, khóc ròng mà trở về.

Tần Trọng Hải ồ một tiếng, nói:

- Lại có kẻ cuồng vọng như thế? Thật đáng chết!

Liễu Ngang Thiên gật đầu, lại nói:

- Tiên đế thấy Dã Tiên ngông cuồng ngạo mạn, tất nhiên vô cùng tức giận, liên tiếp điều binh khiển tướng xuất chinh, mạnh mẽ đánh mấy trận đại chiến. Chỉ là Dã Tiên hùng tài đại lược, mấy đại tướng xuất chinh hoặc hàng hoặc chết, không một ai trở về. Tiên đế thấy Dã Tiên lợi hại như thế, tiếp tục ác đấu thì tình thế càng thêm bất lợi, nhưng nếu giảng hòa thì Tiên đế chúng ta chính là một người cao ngạo, thật sự nhẫn nại không được ngụm khí giận này. Về sau, cuối cùng người ban thánh chỉ, lệnh cho đệ nhất dũng sĩ đương triều là Hầu Doãn Văn Đại đô đốc xuất chinh. Hầu Đại đô đốc suất lĩnh hai mươi mấy vạn quân, cùng Dã Tiên Khả Hãn kịch chiến hơn trăm trận. Trường đại chiến này đánh cho thiên địa phải biến sắc, sử sách gọi là “Chiến dịch Ngọc Môn Quan"

Tần Trọng Hải ngạc nhiên nói:

- Chiến dịch Ngọc Môn Quan? Sao ta chưa từng nghe nói qua?

Liễu Ngang Thiên khẽ thở dài một tiếng, rồi nói tiếp:

- Hầu đại đô đốc suất binh huyết chiến. Song phương đánh tới nửa năm, cuối cùng triển khai một hồi sinh tử tại ngoài Ngọc Môn Quan. Trận dã chiến đánh tới bảy ngày bảy đêm khiến cho thiên địa phải mờ tỏ. Không ngờ Dã Tiên Khả Hãn lấy ít địch nhiều, đã đánh tan trận thế của Hầu đại đô đốc. Hầu đại đô đốc địch không lại, binh bại mà tự sát. Hai mươi vạn đại quân chúng ta bị tàn sát hầu như không còn.

Tần Trọng Hải nghe thì buồn cười, mắng thầm:

- Khó trách ta chưa từng nghe qua trận đại chiến này. Thì ra thảm bại như thế, chẳng trách triều đình phải dấu dấu diếm diếm. Hắc hắc, hiện nay trong triều có rất nhiều phế vật, là từ đâu mà đến? Thì ra từ lúc ba mươi năm trước, dưới quyền tiên hoàng đều đã là một đám phế nhân vô dụng, cũng thật khó cho hắn.

Lư Vân quay đầu thấy Tần Trọng Hải có ý cười, có điều đoán không ra y đang cười về cái gì.

Liễu Ngang Thiên không chú ý thần sắc hai người, kể tiếp:

- Hầu đại đô đốc chết rồi, Tiên đế thấy tình thế nguy nan, không dám khai quan xuất chiến nữa, liền chuyển từ thế công sang thế thủ. Hàng năm tăng viện cho Tây Cương kiến tạo công sự phòng ngự. Chỉ là Dã Tiên dụng binh như thần, tuy có đại quân trấn thủ nhưng đám man di vẫn liên tục xâm phạm. Qua mấy năm không ngừng công phá các trạm kiểm soát, chém đầu giết người. Hàng ngàn hàng vạn tướng sĩ đáng thương đã chết tha hương bởi tay Man tộc. Về sau, đại tướng trong triều dù dũng mãnh vô địch tới đâu, anh hùng cái thế thế nào, vừa nghe bị điều tới tiền tuyến Tây Cương thì vô cùng hoảng sợ, khi đó Ngọc Môn Quan còn đáng sợ cả Quỷ môn quan nữa!

Tần Trọng Hải cười hắc hắc, nói:

- Đáng tiếc ta sinh nhầm thời. Nếu sinh ra khi đó, việc đầu tiên là xin đi Tây Cương.

Liễu Ngang Thiên phì một tiếng, mắng:

- Thằng nhóc vô tri, lời lẽ ngông cuồng!

Tần Trọng Hải cười ha hả, nói:

- Anh hùng hào kiệt, được chết trận nơi biên cương là chuyện thống khoái, ta há lại là hạng ham sống sợ chết?

Liễu Ngang Thiên không để ý đến hắn, tiếp tục kể:

- Mắt thấy quân đội Dã Tiên phát triển ngày càng lớn mạnh, bao phen xâm lược nhưng quân thần chúng ta chỉ có trơ mắt nhìn cường địch tàn phá bừa bãi. Tiên đế khổ sở trong lòng, tự đi xin lỗi liệt tổ liệt tông. Mỗi ngày người không ngừng tự trách, tâm tư vốn tinh minh phóng khoáng mà trở nên ưu phiền không vui, lúc nào cũng than ngắn thở dài. Một lần quốc gia lân cận Tây Vực sai sứ đến, nhắc tới hai chữ Dã Tiên thì chén rượu trên tay Tiên đế liền rơi xuống vỡ nát, văn võ cả triều đều bị chấn động. Chúng thần thấy hoàng đế lo sợ mà không thể nào phân ưu, đau lòng nhức óc không gì có thể so sánh. Về sau trên dưới triều đình đều lấy nhiệm vụ bình Tây đặt lên hàng đầu.

Nói tới đây, trên mặt Liễu Ngang Thiên hiện tia sáng chói lọi, mỉm cười nói:

- Ngay khi quần thần thúc thủ vô sách, trong kinh thành liền xuất hiện một người trẻ tuổi. Nghe đồn trước kia hắn là một đạo sĩ có võ nghệ pháp thuật, không biết vì chuyện gì mà quyết định hoàn tục. Người này bỏ lại những năm tháng nhàn vân dã hạc. Một mình xông xáo đến kinh thành, lập chí oanh oanh liệt liệt theo sự nghiệp bình phiên bang.

Tần Trọng Hải ồ một tiếng, nói:

- Nghe hồi lâu bực mình, cuối cùng cũng tới đoạn kha khá một chút.

Liễu Ngang Thiên nói tiếp:

- Người này ngàn dặm xa xôi vào kinh thành ứng thí, cũng bởi được nhân duyên mà anh hùng nổi lên. Năm đó nọ người là trạng nguyên khắp thiên hạ, đứng đầu cả đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ (2) trong khoa cử này. Năm ấy khi yết bảng vàng, văn võ cả triều đều khiếp sợ, cho là hoang đường do Trạng nguyên lại xuất thân từ một đạo sĩ vô danh. Càng kỳ lạ hơn chính là, lúc người nọ tại gặp mặt thánh thượng Kim Loan Điện. Tiên đế thấy hắn cốt cách thanh kỳ lại có luyện qua võ nghệ, liền bảo hắn hiển lộ thân thủ. Nguyên chỉ là nói chơi, ai ngờ người nọ nói nói cười cười, tay giơ lên thì con sư tử đá trước điện tung tăng chạy nhảy như sống lại.

- Điều này kinh động tới toàn bộ bách quan, văn thần đều xem hắn như quái vật, thấy thì chỉ e chạy không kịp. Đám võ tướng thấy hắn khoa khảo trúng cử, không muốn quá mức thân cận nên về sau mới đến. Ngay cả quan chủ khảo chấm bài thi năm đó cũng không tình nguyện giới thiệu người này. Trong triều không người chống lưng thì đừng mong làm đại quan. Mắt thấy văn võ cả triều bạc bẽo, người nọ vô thân vô thích trong triều, cứ như vậy bị điều đi biên tu sách sử tại Hàn Lâm Viện. Đáng thương cho một thân võ nghệ liền bị mai một dần đi.

Tần Trọng Hải thấy tình đời như thế, đành phải thở dài một tiếng.

- Cũng là lão thiên có mắt. Một ngày cơ duyên xảo hợp, Tiên đế giá lâm đến Hàn Lâm Viện nghe giảng, vô tình đàm luận cùng người này. Từ sau khi Hầu đại đô đốc thảm bại, mỗi ngày Tiên đế đều xem binh thư, bất kể “Thái Công thao lược” hay là “Binh pháp Tôn Tử” đều thuộc lòng trôi chảy. Ngày ấy Tiên đế cùng người này trò chuyện đến chỗ hưng phấn, liền tham khảo hắn mấy nan đề binh pháp. Người nọ như đã biết trước, chậm rãi diễn giải khiến khiến Tiên đế thán phục không thôi, trở nên tôn sùng hắn. Không tới một năm, người này liền được điều đến bộ Binh nhậm chức Tả Thị Lang. Cùng năm đó Tây Vực lại đại loạn, tiên hoàng liền chiêu binh mộ tướng trong Kim Loan Điện. Văn võ cả triều câm như hến không một người dám ngẩng đầu. Đang lúc Hoàng thượng thất vọng thì có hai người cùng nhảy ra hô to “Thần xin đi” ! Một người là đạo sĩ nọ, người còn lại...

Lư Vân đoán được tâm ý của Liễu Ngang Thiên, mỉm cười nói:

- Một anh hùng khác ắt hẳn là lão gia tử ngài rồi.

Liễu Ngang Thiên cười ha hả, nói:

- Không dám, chính là lão phu!

Tần Trọng Hải cười nói:

- Hầu gia anh hùng cái thế, đương triều ngoài lão gia thì còn ai dám liều mạng như vậy chứ, muốn được vinh hoa phú quý đâu phải giỡn chơi?

Liễu Ngang Thiên cười hắc hắc, nói:

- Ngươi nói ta là hung đồ liều mạng sao?

Tần Trọng Hải hỏi:

- Nghe Hầu gia nói nãy giờ ta vẫn không rõ, rốt cuộc người nọ tên họ là gì. Sao trong triều chưa bao giờ nghe thấy người này?

Trên mặt Liễu Ngang Thiên chợt hiện vẻ âm u, cười khổ nói:

- Điều này nói thì rất dài dòng ... Ai... Có một số việc không nên nói thì tốt hơn. Người này được phong là Võ Đức Hầu, chúng ta cứ gọi hắn như vậy đi...

Liễu Ngang Thiên nói tới đây thì chăm chú nhìn Tần Trọng Hải, trên mặt thoáng hiện dị sắc rồi nháy mắt trấn định như thường.

Chỉ nghe lão nói tiếp:

- Khi đó tiên hoàng thấy hai người chúng ta dũng mãnh không sợ chết, liền đồng ý cho chinh Tây. Người cao hứng phong Võ Đức Hầu là Chỉ huy sứ chinh Tây, ta là Đại tướng tổng binh. Mỗi người dẫn năm vạn đại quân tới thẳng Tây Cương.

Tần Trọng Hải xoa tay, nói:

- Hầu gia thân chinh Tây Cương, hẳn sẽ có cái hay đặc sắc tuyệt luân mà nghe đây!

Liễu Ngang Thiên mỉm cười, nói:

- Do cùng một mục đích, sau khi đến Tây Vực ta cùng Võ Đức Hầu kề vai sát cánh, giao chiến hơn năm mươi trận với đám thuộc cấp của Dã Tiên. Hai chúng ta đều toàn thắng, đoạt lại không ít đất đai đã mất. Uy danh của quân ta lại thịnh ngang với thời Hán Đường. Tiên đế vui mừng khôn xiết, phong thưởng lớn cho hai người chúng ta. Sắc phong Võ Đức Hầu là Chinh Tây Đại đô đốc, ta là Chinh Bắc Đại đô đốc. Từ đó hai người một thủ Tây cương một phòng Bắc cương. Khi đó bằng hữu trong triều nhắc đến đều nói: “Tây Bá Tiên, Bắc Ngang Thiên!” Hai người chúng ta cứ như vậy qua năm năm thời gian thuận lợi.

Tần Lư hai người nghe sự tích anh hùng năm đó của Liễu Ngang Thiên đều cảm khái không thôi. Chỉ hận sinh không gặp thời, không thể vượt thời gian trở lại thời đại oanh liệt ngày đó. Liễu Ngang Thiên thấy vẻ ao ước trên mặt hai người, liền biết trăn trở trong lòng bọn họ. Lão gật đầu mỉm cười nói:

- " Hữu vi giả diệc nhược thị” (3). Các ngươi tuổi trẻ biết bao hăng hái, tương lai cũng có một ngày oai phong như vậy.

-----

Chú:

(1) Nguyên văn: “Đỗ lí năng xanh thuyền” trích trong câu Tể tướng đỗ lí năng xanh thuyền (bụng tể tướng có thể chống được thuyền). Ý rằng, phàm là người quan cao tài lớn thì càng phải rộng lượng bao dung.

Tương truyền, Tể tướng Vương An Thạch đời Tống mất vợ tuổi trung niên nên mới cưới một tài nữ làm thiếp. Sau đó, vì bận việc nước nên thường không về nhà. Nàng tiểu thiếp vì không chịu nổi tịch mịch nên đi lại lén lút với một người hầu.

Chuyện này nhanh chóng truyền đến tai Vương An Thạch. Một ngày, ông giả bộ ra ngoài làm việc nhưng lại bảo kiệu phu gánh kiệu không đi còn mình trốn trong nhà. Nửa đêm, ông rón rén lại gần cửa sổ. Nghe thấy hai hai người đang ve vãn nhau, dù rất tức giận song ông không đánh động người trong phòng mà lấy một cây sào trúc chọc tổ quạ trên cây. Quạ hoảng sợ kêu ầm lên, người hầu trong phòng thấy động vội vàng chuồn mất.

Thoáng chốc đã đến trung thu, Vương An Thạch muốn nhân lúc thưởng rượu ngắm trăng mà nhẹ nhàng khuyên nhủ nên mới ngâm rằng:

"Nhật xuất đông lai hoàn chuyển đông

Ô nha bất khiếu trúc can thống

Tiên hoa lâu trứ miên tàm thuỵ

Phiết hạ kiền khương môn ngoại thính"

(Ác mọc ở Đông lại về Đông

Gậy trúc không chọc quạ sao động

Hoa thơm ôm nhộng còn say giấc

Chẳng quản gừng già ngoài cửa trông)

Tiểu thiếp nghe vậy biết là mình đã sai, không còn đường đi nên liền quỳ sụp xuống đáp:

"Nhật xuất đông lai chuyển chánh nam

Nhĩ thuyết giá thoại chỉnh nhất niên

Đại nhân mạc kiến tiểu nhân quái

Tể tướng đỗ lí năng xanh thuyền"

(Đợi Ác nơi Đông xuôi về Nam

Năm trường tưởng người quên chuyện ấy

Đại nhân chẳng trách tiểu nhân lỗi

Bụng ông tể tướng chống được thuyền)

Vương An Thạch thấy nàng thành tâm nhận lỗi nên cũng mềm lòng, lại nghĩ mình đã sáu mươi mà nàng vẫn còn trẻ trung, không thể trách được thì chi bằng thành toàn cho bọn họ. Sau tiết trung thu, Vương An Thạch tặng bạc và cho họ thành thân. Sau chuyện đó, mọi người không ngớt lời khen ngợi sự khoan hồng độ lượng của Vương An Thạch, "tể tướng đỗ lí năng xanh thuyền" trở thành câu chuyện được ca tụng ngàn đời.

(2) Trích Minh sử, quyển 70, chí 46. Khoa bảng:

* Thi Hương( Giải nguyên): Hương cống, Sinh đồ

* Thi Hội (Hội nguyên): Thái học sinh, Phó bảng

* Thi Đình (Đình nguyên) chia làm ba giáp:

- Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ. Đứng đầu bảng là Tam khôi: Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa

- Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân (còn gọi là Hoàng giáp).

- Đệ tam giáp tiến sĩ xuất thân, đứng cuối cùng trong bảng danh dự các loại học vị tiến sĩ.

(3) Trích lời của Nhan Hồi, trích trong Mạnh Tử, Đằng Văn Công Chương Cú:

“Thuấn hà nhân dã? Dư hà nhân dã? Hữu vi giả diệc nhược thị.”

Câu này xin hiểu như sau : Vua Thuấn là người thế nào? Ta là người thế nào? Nếu như ta lập chí cố gắng mà làm thì ta cũng giống như thế, cũng được người trong thiên hạ ái mộ như thế.