Võ Lâm Việt

“Thượng Viên dòng phái giữa rừng

Núi cao hiểm họa muôn phần khổ

Tịnh thế, tu thân, giữ sơn cước

Hổ về, ly tụ, lang nha thoái

Hùm lui, beo dạt, quạ thoát nhanh

Rắn nhiều, rết tụ là thiên trùng độc

Thiên sơn chướng khí là đây chớ đâu xa”

Giữa núi rừng có những thôn, bản của người Thái, người Mường, người Dao, vùng Vị Xuyên đã trứ danh nơi dòng võ học, nhưng ở đây ẩn chứa thứ võ hiểm độc, miến đánh khó nơi nào ở Đất Nam ta bấy giờ sánh kịp chẳng qua do công việc đồng án, do miếng ăn, mà dân bản, mường ít khi chăm đến miến võ.

Những thôn, bảng, lớn thì thường xuyên có luyện tập nhưng quá ba ngàn binh thì quan binh triều đình cho là ý phản loạn. Khiến cho dân chúng chả màng đến việc luyện võ.

Người ta cứ ngợi ca dòng võ, đất hiểm địa Vị Xuyên qua câu ca:

“Miền sơn cước anh có qua

Nghe trong gió tiếng tiêu chiều

Chiếc sừng trâu đang réo rắc

Chiếc lá mỏng gọi ai về!

Hổ cước đi ranh mãnh,

Lang thoái lui về phản nghịch ngay

Điêu đứng hai lần sau thoái bước

Song hùng đánh tới thủ làm chi?

Miêu danh, song bộ lui tam thoái,

Ngồi nhai trầu, nghe kể miếng quyền tay

Để thịt trâu nồng bên khói bếp,

Vị cay cay hương rừng đất hiểm địa

Nhai một vị có chút cay cay

Như là đòn cước hiểm địa nơi đây”

Hự, hị, Hự hị, tiếng hô to, tiếng va đập côn gỗ, thanh nứa, khủy tay vào nhau. Tiếng gió mà cước các chàng trai người Thái, người Mường, Nùng phát ra khi luyện võ.

Phía xa là trưởng làng, đứng trên phiến đá to, vuốt chòm râu màu hoa tiêu, vừa gật gù, lâu lâu chỉnh sửa từng đòn, từng miến đánh, thế công thủ của mọi người.

Đám trai bản da ngâm đen, hun đúc, như con trâu rừng, đôi mắt lạnh như bầy hùm thiêng, bộ chân thì nhanh hơn sóc rừng, băng qua núi, qua bôn, qua buôn nào hay mệt.

-“A Mị, em đi đâu đấy!?”

A Mị: “Em đi thăm, mọi người nì!

Đám trai làng: “Có thăm thì thăm A Khoai chớ, thăm tụi anh làm cái chi?”

Người thiếu nữ mười sáu, bưng rổ khoai, bọn bản, bọn thanh niên gần đó xúm lại chọc ghẹo cô thiếu nữ:

Đám trai làng :“A Khoai tốt ghê, lúc nào cũng được cho những củ khoai to tướng”

Đám trai làng: “Có người nuôi không sau khỏe như voi, mạnh như hổ được?”

A Mị: “Thui mấy Lang cứ ghẹo A Mị! A Mị không chịu đâu?!”

A Khoai lên tiếng từ xa, đi đến: “ Mấy Lang đừng ghẹo Mị chứ, Thầy nghe, Thầy la bây giờ”

Trưởng làng - Thầy dạy võ: “E hèm! gì đấy!”

Cả bọn nhanh nhảu, lượm từng củ khoai giấu đi hết, để ra sau thắt lưng và, xếp thành hàng ngay ngắn. Tiếng thầy từ xa vang vọng đến, có ông lão râu tóc bạc phơ, tù trưởng cùng thầy của bọn thanh niên đi tới.

“Bọn mi lo luyện công chưa, lấy sức ra giúp buôn”

A Dừ: “Trưởng làng nói đúng đó, lấy sức ra giúp bản, giúp dân, giữ cái cột nhà, cái đình bản, cái con gái bản, cái ma của đất của nước, núi rừng chứ”

A Chính: “Ở đó, tụ tập ghẹo cái Mị”.

Nhìn sang đám đệ tử, trưởng làng vẫy tay kêu A Khoai: “A Khoai theo ta!”

A Khoai còn chưa hiểu lắm, vội đáp lại: “ Dạ”

Phía sau bọn trai làng đổ mồ hôi, cười lí nhí, lém lĩnh dòm thầy đi xa, lấy khoai ra nhai ngấu nghiến, A Dừ, A Chính cũng đến nhận củ khoai từ Mị.

A Mị dõi theo dáng đi của Thầy và A Khoai lên hút ngọn núi cao của bảng làng Mươl