[Việt Nam] Nguyễn Thái Học

Anh Ngô Hải Hoàng, quê Nghệ An, vào đảng năm 1928, ở Chi bộ Tuyên Quang. Từ khi đổi sang Yên Bái, anh lại treo anh em ở đấy mà làm việc, và chính anh được thay anh Quản Cầm chỉ huy anh em võ trang trong việc đảng đánh Yên Bái. Tôi thuật lại đây lời đối đáp của anh với viên chánh Hội đồng Đề hình Yên Bái, họp ngày 28 tháng Ba.

Viên chánh Hội đồng hỏi:

- Sao anh lại đánh Yên Bái?

Anh đáp:

- Không phải tôi đánh, mà là Trung ương đảng bộ hạ lệnh sai tôi đánh. Các ông còn lạ gì kỷ luật đảng tôi: không phục tòng mệnh lệnh, Đảng xử tử! Đánh với các ông thua ra nữa, cũng đến xử tử là cùng!

- Anh thật là người vô ơn! Ông quan ba Dua-đanh là quan thày tử tế với anh, vậy mà đêm ấy, anh bắn chết ông ta trước nhất.

- Ông Dua-đanh tử tế với tôi thật, nhưng đó là tình riêng. Còn tôi giết ông ta là phận sự của tôi đối với Đảng, với nước. Người Việt Nam chúng tôi thì bao giờ cũng đặt nghĩa công lên trên tình riêng.

- Anh thật là hạng người tàn ác. Một mình anh đêm ấy đã giết chết sáu người Tây.

- Tôi làm gì giết được nhiều như thế? Anh em tôi giết nữa chứ. Thế nhưng cả Đảng chúng tôi chỉ là một người, anh em tôi giết cũng tức là tôi giết. Tôi sẵn lòng chịu hoàn toàn trách nhiệm. . .

Vâng! Anh đã được cái vinh dự thay Đảng mà chịu hoàn toàn trách nhiệm, về việc đánh Yên Bái, cùng với 9 anh nữa, cùng bị chúng xử tử.

Ấy là những người đã đem tính mạng mà hy sinh cho Đảng đầu tiên. . .